สายบัวคือส่วนของก้านดอกบัวสาย ซึ่งดอกบัวสายก็มีหลากหลายสี ทั้งสีแดง สีขาว และสีขาวอมชมพู แต่สายบัวจากบัวดอกสีขาวอมชมพูจะมีความอ่อนนุ่มและกินอร่อยกว่าสีอื่น สายบัวกินได้ทั้งแบบสดและลวกจิ้มน้ำพริก หรือจะผัดกับเนื้อสัตว์ ทำแกงส้มหรือต้มกะปิปลาทูก็อร่อย เพราะสายบัวจะมีเนื้อนุ่ม ฉ่ำน้ำ
สายบัวมีน้ำเป็นส่วนประกอบถึงร้อยละ 97.6 และในสายบัว 100 กรัมจะมีวิตามินซี 15 มิลลิกรัม วิตามินบี 3, 0.4 มิลลิกรัม และเส้นใยอาหาร 0.4 กรัม แม้จะมีคุณค่าสารอาหารไม่มากเท่าผักชนิดอื่น แต่สายบัวก็มีสรรพคุณทางยา เช่น ช่วยบำรุงครรภ์ ขับปัสสาวะ และลดความร้อนในร่างกาย ส่วนอื่นๆ ของต้นบัวสายก็ใช้เป็นยาได้เช่นกัน อาทิ ดอกใช้เป็นยาบำรุงกำลัง แก้ไข้ และบำรุงหัวใจ
การนำสายบัวมากิน ก็เพียงแค่ล้างให้สะอาด ลอกเปลือกบาง ๆ ด้านนอกออก แล้วนำไปปรุงอาหาร แต่เมื่อโดนความร้อน ยางในสายบัวจะทำให้สายบัวมีสีคล้ำ ไม่น่ากิน เคล็ดลับง่าย ๆ คือ หลังจากหั่นสายบัวเป็นท่อนแล้ว ให้นำไปแช่น้ำเกลือ และปรุงรสด้วยเกลือแทนการใช้น้ำปลาหรือซีอิ้ว จะช่วยให้สายบัวสีไม่คล้ำ
นอกจากนำไปปรุงอาหารแล้ว สายบัวยังใช้ทำขนมได้ด้วย ขนมสายบัวเป็นขนมที่มีมาแต่โบราณ แต่ปัจจุบันไม่ค่อยมีให้เห็น วิธีทำก็ไม่ยุ่งยาก คือลอกเปลือกสายบัวออก นำไปผึ่งแดด แล้วนำมาหั่นเป็นฝอย บีบน้ำออกแล้วตำ ผสมกับแป้งข้าวเจ้าและแป้งมัน นวดด้วยหัวกะทิ ใส่น้ำตาลและเกลือเล็กน้อย ตักใส่ลงในกระทงใบตอง โรยด้วยมะพร้าวขูด แล้วนำไปนึ่งจนสุก โดยก้านของบัวสายดอกสีแดงจะทำให้ขนมมีสีสวยและเนื้อเหนียว กินอร่อยกว่าบัวสายสีอื่น