ฟักแม้วเป็นไม้เลื้อย ที่มีถิ่นกำเนิดจากจากประเทศในแถบทวีปอเมริกา เป็นผักพื้นบ้านที่ชาวเขาทางภาคเหนือของบ้านเราปลูกกันมานานหลายสิบปีแล้ว แต่เพิ่งเป็นที่รู้จักกันทั่วไปเมื่อไม่กี่ปีมานี้ ฟักแม้วมีชื่อในภาษาไทยหลายชื่อ เรียกแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น ทั้งมะระหวาน มะเขือแม้ว แตงกระเหรี่ยง และมะเขือเครือ
ส่วนของฟักแม้วที่นิยมนำมากินก็คือ ผลและยอดอ่อน ผลฟักแม้วลักษณะคล้ายผลฝรั่ง แต่ผลจะยาวและผิวขรุขระกว่า ผิวนอกสีเขียวอ่อน มีร่องลึกตามแนวยาวของผล ภายในเมล็ดขนาดใหญ่ 1 เมล็ด เนื้อผลรสชาติหวานกรอบ นำไปผัดกับไข่ ใส่ในแกงหรือต้มยำ สับใส่ส้มตำแทนมะละกอ หรือกินสดจิ้มกับน้ำพริกก็อร่อยไม่แพ้แตงกวา เพียงแต่ควรปอกเปลือกและล้างยางออกให้หมดก่อน หรือนำไปลวกก่อนกิน ความหวานของฟักแม้วก็จะยิ่งมากขึ้นอีก
ฟักแม้วดีต่อผู้ที่ควบคุมน้ำหนัก เนื่องจากเนื้อผล 100 กรัม มีพลังงานเพียง 13 กิโลแคลอรี อีกทั้งยังมีเส้นใยอาหาร 0.6 กรัม ช่วยให้ขับถ่ายสะดวก มีฟอสฟอรัสที่สำคัญต่อกระบวนการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอในร่างกายอยู่ 12 มิลลิกรัม รวมถึงมีวิตามินซี โฟเลต แคลเซียม และโพแทสเซียมด้วย ส่วนสรรพคุณนั้นเชื่อว่า น้ำต้มผลฟักแม้ว ช่วยรักษาโรคความดันโลหิตสูงและสลายนิ่วในไตได้
ยอดฟักแม้วผัดน้ำมันหอย เป็นเมนูอาหารที่นึกได้เป็นอันดับต้น ๆ เมื่อพูดถึงยอดผักชนิดนี้ ด้วยความหวานกรอบ ไม่เหม็นเขียวและไม่เหนียว ยังทำให้ยอดฟักแม้วถูกนำไปประยุกต์ใส่ในยำ แกงส้ม แกงจืด หรือแม้กระทั่งลวกจิ้มกับน้ำพริก เคล็ดลับในการผัดให้อร่อยก็คือ ควรใช้ไฟแรงในการผัด และไม่ควรผัดนาน เพราะนอกจากจะทำให้ผักเหนียวแล้ว ยังทำให้คุณค่าสารอาหารลดลงด้วย และหากอยากเพิ่มกลิ่นหอมของอาหารจานเด็ดนี้ ก็ให้ใส่เห็ดหอมสดลงไปผัดด้วย หากใครอยากลองปลูกฟักแม้วไว้กินเอง ให้เลือกซื้อผลแก่มาวางพักไว้ในที่ร่มและชื้น จนเมื่อรากงอกจึงนำไปลงดิน วิธีนี้เป็นวิธีที่ได้ผลดีและเร็ว เพียงแต่ต้องมีพื้นที่และค้างให้ต้นฟักแม้วเลื้อย เพียง 6 เดือนก็จะได้ลิ้มรสฟักแม้วที่ปลูกเองกับมือแล้ว