ว่านนางคำ ประโยชน์และสรรพคุณ

ชื่อวงศ์ : ZINGIBERACEAE

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Curcuma aromatic Salisb.

ชื่อสามัญ : –

ชื่อพื้นเมืองอื่น : ว่านนางคำ(ภาคกลาง)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้ล้มลุก (H) มีลำต้นใต้ดิน ลักษณะเป็นแง่งหรือเหง้า อยู่ในจำพวกขิงและข่า เนื้อในหัวมีสีเหลืองเข้ม กลิ่นหอม

ใบ เป็นใบเดี่ยว ลักษณะใบรีรูปหอก ปลายใบยาวคล้ายหาง โคนใบมนและสอบเรียว เส้นแขนงใบนูนเห็นชัดเจน แผ่นใบกว้าง 15-20 ซม. และยาวประมาณ 30-40 ซม. ขอบใบเรียบ ใบ
เรียงแบบสลับและอยู่กันเป็นกลุ่ม กาบใบสีเขียวอ่อนใหญ่และยาว เส้นกลางใบเป็นร่องมีสีแดงเรื่อๆ แตกออกในแนวเส้นแขนงใบ แผ่นใบสีเขียว

ดอก ออกดอกเป็นช่อแบบช่อเชิงลด มีใบประดับดอกสีเขียวปนขาวเรียงซ้อนกันเป็นชั้นหรือช่อ ดอกจะโผล่ออกมาจากช่อเป็นรูปปากเปิดมีกลีบดอกสีขาวนวล ปลายกลีบดอกประแต้มด้วยสีชมพู
คล้ายกับดอกกระเจียว

นิเวศวิทยา

เป็นพืชที่ขึ้นตามป่าเชิงเขาทั่วๆ ไป ชอบอากาศที่ค่อนข้างร้อนและต้องการความชื้นสูง นิยมปลูกไว้ตามบ้านเรือหรือสวน คนจีนนิยมปลูกไว้เป็นสินค้า

การปลูกและขยายพันธุ์

เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนปนทราย ขายพันธุ์ด้วยเหง้าหรือการแยกหน่อ

ประโยชน์ทางยา

รสและสรรพคุณในตำรายา

เหง้าหัว รสร้อนฝาดเฝื่อน ใช้ฝนแก้เม็ดผื่นคันและโรคผิวหนังชนิดคันอย่างรุนแรง รับประทานเป็นยาขับลมในลำไส้ แก้ปวดท้อง ใช้เหง้าหัวโขลกผสมกับว่านม้า ว่านไพล และว่านพญามือเหล็กอย่างละเท่ากัน ผสมกับสุราพอกแก้ฟกช้ำและข้อเคล็ดหรือห่อทำลูกประคบใช้ประคบแก้โรคเหน็บชา ชาตามกล้ามเนื้อ ชาตามแขนขา

ราก รสร้อนฝาดเฝื่อน ใช้เป็นยาขับเสมหะ ยาสมาน แก้โรคลงท้องหรือท้องร่วง แก้โรคหนองในเรื้อรัง

วิธีและปริมาณที่ใช้

แก้ฟกช้ำ เคล็ดขัดยอก และเหน็บชา โดยใช้เหง้าหัวว่านนางคำ ว่านม้า ว่านไพล และว่านพญามือเหล็ก จำนวนเท่าๆ กัน หันเป็นแว่นหรือใช้โขลกให้ละเอียดคลุกเคล้ารวมกันห่อด้วยผ้าขาวทำเป็นลูกประคบใช้ประคบตามบริเวณที่มีอาการ