น้ำนมราชสีห์

ชื่อวงศ์ : EUPHORBIACEAE

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Euphorbia hirta L.

ชื่อสามัญ : Garden spurge

ชื่อพื้นเมืองอื่น : หญ้าน้ำหมึก (ภาคเหนือ) ; หญ้าหลังอึ่ง (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ; นมราชสีห์, น้ำนมราชสีห์, ผักโขมแดง (ภาคกลาง)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้ล้มลุก (H) ขนาดเล็ก ซึ่งจัดอยู่ในจำพวกหญ้าชนิดหนึ่ง ลำต้นยาวประมาณ 15-40 ซม. มีทั้งตั้งขึ้นและแผ่ออกรอบๆ ตามลำต้นและก้านสีแดงเรื่อๆ มีขนสีน้ำตาลปนเหลือง และเมื่อเด็ดลำต้นจะมียางสีขาวคล้ายน้ำมนไหลออกมา

ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงเป็นคู่ตรงข้ามกัน มีสีเขียว ลักษณะใบรูปรีหรือรีแกมข้าวหลามตัด เบี้ยวเล็กน้อย กว้าง 0.3-2.5 ซม. ยาวประมาณ 1-4 ซม. ปลายใบแหลมสั้น ฐานใบสอบเบี้ยวเล็กน้อย ขอบใบหยักเล็กๆ แบบฟันเลื่อย เส้นใบออกจากโคน 3-5 เส้น ที่จุดกลางใบมีสีม่วงแดง ด้านท้องใบมีขนสีน้ำตาลอมเหลือง

ดอก ออกเป็นช่อ อยู่ตามส่วนยอดของต้นหรือตามง่ามใบ ดอกจะมีขนาดเล็กจำนวนมาก ออกชิดกันแน่นเป็นกระจุกกลมๆ ช่อหนึ่งๆ มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 ซม. สีเขียวปนม่วงแดง ดอกไม่มีก้านดอก

ผล ลักษณะกลมแกมสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 1.5 มม. มีรอยแยก 3 รอย

นิเวศวิทยา

ขึ้นตามที่รกร้างทั่วไป ออกดอกตลอดปี พบขึ้นอยู่ทั่วไปในประเทศไทย

การปลูกและขยายพันธุ์

เป็นไม้กลางแจ้ง ขึ้นได้ในดินทุกชนิด ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

ประโยชน์ทางยา

รสและสรรพคุณในตำรายา

ราก รสฝาดสุขุม ดื่มเป็นยาทำให้อาเจียน ขับน้ำนม และแก้ไข้มาลาเรีย

ต้น รสฝาดสุขุม เย็น เป็นยาบำรุงกำลัง ขับปัสสาวะ แก้ไอหืด เป็นยอดเหล้า ถ่ายพยาธิ น้ำต้มดื่มแก้บิด ขับน้ำนม แก้หอบหืด หลอดลมอักเสบเรื้อรัง แก้แพ้อากาศ เป็นยาฝาดสมานและห้ามเลือด น้ำยางจากต้น ใช้กัดหูด

ใบ รสฝาดสุขุม ใบแห้งผสมกับใบและดอกของต้นลำโพง สูบแก้โรคหอบหืด

วิธีและปริมาณที่ใช้

1. ยาแก้โรคหอบหืด โดยใช้ใบสดผสมกับใบและดอกของต้นลำโพงขาว อย่างละเท่า ๆ กัน หั่นเป็นฝอยตากแดดให้แห้ง นำมามวนสูบ
2. ขับปัสสาวะ แก้บิด และขับน้ำนม โดยใช้ลำต้นสดประมาณ 15-30 กรัม นำมาต้มในน้ำเดือด 1 ลิตร เคี่ยวให้เหลือ 500 ซีซี ดื่มครั้งละ 50 ซีซี